G III A 195

Reference: GIIIA 195

درآمد: از امیر کبیر به ناصرالدین شاه: دوران شورش حسن خان سالار در خراسان است که خبرهایی از پیروزی های لشکر دولتی رسیده و بهادر خان جامی و عباسقلی خان دره جزی تقاضا دارند مردم شهر امان داده شوند. شهر مشهد به زودی به تصرف نیروهای دولت در خواهد آمد و ارک در دست ایشان است.

195  GIIIA

قربان خاکپای اقدس همایونت شوم میرزا غفار وارد شد کاغذ نداشت کاغذهای اردو مصحوب مهدیقلی خان پسیان است که فردا البته وارد می​شود. مجملا همان اخبار مسرت آثار  دیروزی است آنچه از گفته میرزا غفار به این جان نثار معلوم و محقق می​شود این است که ارک مشهد مقدس به تصرّف عساکره قاهره آمده است و اهل شهر برای اطمینان خود به توسط عباسقلی خان دره ​جزی و بهادرخان جامی بعضی حرف​ها داشته ​اند که جان و مال خود را محفوظ دارند ان​شاءالله تعالی بالقطع یا باستمالت و  ایتمان تمامی شهر به تصرف می​رسد و یا اینکه با وجود بودن ارک در تصرف افواج قاهره مسلما شهر را به غلبه خواهند گرفت و هر کس که شهر مشهد را دیده از اهل قشون و غیره قطعا می​گویند که با تصرف ارک امکان ماندن شهر نیست  در باب آمدن در خانه عرض کرده بود که فردا می​ آید ولی از قراری که معلوم شد فردا قمر در عقرب است و اوّل در نظام در خانه ملاحظه واجب است ان​شاءالله روز دوشنبه قرار آمدن است. لازم بود که جسارت نماید. امر امر اقدس اعلی است.

پانوشت: ایتمان:‌ اعتماد کردن، امین داشتن.

این نامه مربوط به دوران شورش حسن خان سالار است: در اواخر سلطنت محمد شاه قاجار و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، حسن خان سالار والی خراسان بود که دعوی استقلال خراسان را داشت. این شورش سرکوب شد و حسن خان سالار، برادرش، محمد علی خان، و دو پسرش، امیر ارسلان خان و یزدان بخش دستگیر و در 1266 کشته شدند. همان سال الله یار خان، رئیس یکی از طوایف قلیچی و حاکم مستقل سبزوار و جوین هم به همراه پسرش، علی مراد، و نوه اش، سلیمان خان، در خراسان به سالار می پیوندند. ایشان نیز دستگیر می شوند و به تهران فرستاده می شوند. عباسقلی خان دره جزی و بهادر خان جامی نمایندگان مردم مشهد بودند که نزد امیر رفتند و اظهار اطاعت به شاه کردند و از امیر قول گرفتند که حین اشغال شهر توسط نیروهای دولتی، جان و مال ایشان در امان بماند.

نامه های زیادی در همین مجموعه به این واقعه و گزارش های آن اشاره دارند.